339 درصد سود تنها در 4 روز، رقم فوق‌العاده‌ای که می‌تواند هر کسی را پولدار کند. اگر بخواهم صادق باشم، یکی از اصلی‌ترین دلایلی که تصمیم گرفتم این مقاله را بنویسم، طرفداران زیاد این توکن در ایران است. ارز دیجیتال شیبا و بسیاری از شت‌کوین‌های بازار رمز ارزها، خلاف این جمله را ثابت کرده‌اند که یک شبه نمی‌توان پولدار شد. امروز می‌خواهیم درباره شیبا مفصل صحبت کنیم و ببینیم که چرا خیلی‌ها عاشق این سگ دوست داشتنی هستند. قبل از این‌که ارز دیجیتال شیبا را معرفی کنیم، باید با مفهوم شت‌کوین آشنا شویم و ببینیم چرا به شیبا شت‌کوین می‌گویند. یک توکن چه زمانی شت‌کوین به حساب می‌آید؟

شت کوین چیست؟

ارز دیجیتال شیبا یکی از محبوب‌ترین شت‌کوین‌های بازار کریپتوکارنسی (ارزهای دیحیتال) است. برای همین تصمیم گرفتیم ابتدا با مفهوم شت‌کوین آشنا شویم و سپس به معرفی این رمز ارز بپردازیم.

یک توکن چه زمانی شت‌کوین به حساب می‌آید؟

از جمله دلایلی که می‌توان یک کوین را جزو شت‌کوین‌ها طبقه‌بندی کرد، می‌توان موارد زیر را نام برد:

1. نداشتن بنیاد قوی

زمانی که یک رمز ارز وارد بازار کریپتوکارنسی می‌شود، باید یک ویژگی متمایز کننده نسبت به دیگر ارزها ارائه دهد. اگر این ارز جدید، یک کپی از روی دیگر رمز ارزها باشد، به آن شتکوین گفته می‌شود. فرض کنید از فردا یک فروشگاه اینترنتی به‌نام ارزان‌کالا ایجاد شود که دقیقا عین دیجی‌کالا طراحی شده باشد و همان کار را انجام دهد.

تمامی شت‌کوین‌ها هیچ ارزش افزوده‌ای به بازار کریپتو اضافه نمی‌کنند. خیلی از این شت‌کوین‌ها وایت‌پیپر مناسبی ندارند و عینا کد‌های نرم‌افزاری یک کوین دیگر را کپی کرده‌اند. ارز دیجیتال شیبا یکی از همین شت‌کوین‌ها است که بدون هیچ‌گونه نوآوری خاصی ایجاد شده است. اهدافی که سازندگان این توکن به آن‌ها اشاره کرده‌اند قبلا توسط چندین ارز عملیاتی شده است.

2. نداشتن تیم قوی

اگر شت‌کوین‌ها را بررسی کنید، متوجه می‌شوید که اکثر آن‌ها دارای تیم‌ها و توسعه‌دهند‌ه‌های ناشناخته هستند که بعضا تجربه و تخصص کافی هم ندارند. مثلا اگر به شخصه کوینی را پیدا کنم که در تیم آن شخصی مانند بیل گیتس قرار داشته باشد، حتما روی آن پروژه به‌عنوان سرمایه‌گذاری فکر می‌کنم.

متاسفانه تیم اصلی شیبا در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و از همه مهم‌تر، سازنده این ارز هیچ‌گاه خودش را نشان نداده و به‌طرز عجیبی هویتش ناشناس مانده. این موضوع برخلاف پروژه‌های مطرح بازار مانند اتریوم، سولانا و… است که با وارد شدن به سایت این رمز ارزها می‌توانید اعضای تیم و مشخصات آن‌ها را به‌راحتی مشاهده کنید.

3. نداشتن Road Map (نقشه راه) مشخص

اگر پروژه‌های موفق بازار را بررسی کنید متوجه می‌شوید که همه آن‌ها یک نقشه راه دقیق و از پیش تعیین شده‌ای دارند که طبق آن عمل می‌کنند. شت‌کوین‌ها معمولا Road Map جذابی ندارند. برای مثال هدف دوج‌کوین این است که به یک درگاه پرداخت تبدیل شود و بتوان با آن، خرید و فروش انجام داد. واضح است که این کار را صد‌ها کوین دیگر قبل از دوج‌کوین انجام داده‌اند و این یک هدف سوخته به حساب می‌آید. دوج‌کوین را با اتریوم مقایسه کنید که در Road Map آن، یک هاردفورک پیش بینی شده است که مکانیسم اجماع اتریوم را از POW به POS تغییر می‌دهد.

4. Max Supply نامحدود یا بسیار زیاد

تعداد توکن‌های یک شت‌کوین معمولا بسیار بالا و عجیب و غریب است. برای مثال Max Supply شیبا 1,000,000,000,000,000 واحد است. این تعداد بالا باعث می‌شود که قیمت این ارز هیچ‌گاه قیمت‌های بالایی را نبیند. بر فرض محال که قیمت شیبا به یک سنت برسد. در آن زمان این شیبا است که با فاصله‌ای زیاد از بیت‌کوین در رتبه یک جدول رمز ارزها قرار می‌گیرد که همچین چیزی، محال است.

5. پامپ و دامپ‌های عجیب و غریب

شت‌کوین‌ها معمولا رشدهای شدید قیمتی را در مدت زمان کوتاهی تجربه می‌کنند. ارز دیجیتال شیبا نیز از این قائده مستثنا نیست. تصویر زیر نمودار قیمتی این ارز را در صرافی بایننس نشان می‌دهد. همانطور که در تصویر مشخص است این توکن در تاریخ 4 اکتبر 2021 تنها طی 4 روز 324 درصد رشد و تنها طی 12 ساعت، 41 درصد ریزش کرد.

حالا که با شت‌کوین‌ها و بعضی از مهم‌ترین ویژگی‌های آن‌ها آشنا شدیم، می‌توانیم به‌صورت دقیق به بررسی شیبا بپردازیم و ببینیم که چرا به این توکن یک شت‌کوین گفته می‌شود.

معرفی ارز دیجیتال شیبا SHIBA INU

شیبا در آگوست سال 2020 وارد دنیای رمز ارزها شد. این رمز ارز بر روی بستر بلاک‌چین اتریوم توسعه یافت و یکی از توکن‌های ERC-20 بازار کریپتو محسوب می‌شود. سازنده این توکن فردی با نام مستعار Ryoshi است که همچنان برای اهالی بازار و مردم ناشناس است. لوگوی شیبا تصویر یک سگ با نژاد ژاپنی است که در دنیا به‌نام Shiba Inu معروف است. این سگ همان سگی است که دوج‌کوین نیز برای لوگوی خود از روی آن الهام گرفته است.

ارز دیجیتال شیبا  را می‌توان یک تقلید از دوج‌کوین دانست. البته خود دوج‌کوین هم تقلیدی از بیت‌کوین است و یک شت‌کوین تمام عیار به‌حساب می‌آید. حتی لوگوی شیبا و دوج‌کوین هم از روی یکدیگر تقلید شده است. اگر جایی کلمه میم‌کوین را برای تعریف دوج‌کوین یا شیبا شنیدید، منظور همان شت‌کوین است. میم‌کوین به ارزهایی گفته می‌شود که در ابتدا هیچ هدف خاصی ندارند و بیشتر به‌منظور سرگرمی ساخته می‌شود. شیبا نیز بدون تبلیغ و پشتوانه‌ی مالی وارد بازار شد و بعدها به دلیل توجه افراد مشهوری همانند ایلان ماسک و ویتالیک بوترین، مورد توجه قرار گرفت.

شیبا یک نام مستعار هم دارد،DOGECOIN KILLER یا قاتل دوج‌کوین. دلیل این لقب این است که طرفدارهای شیبا معتقد هستند که این توکن قابلیت این را دارد که در آینده رتبه بالاتری نسبت به دوج‌کوین کسب کند.

توکنمیکس ارز دیجیتال شیبا

شیبا مانند تمامی توکن‌های تازه وارد به بازار، در صرافی غیرمتمرکز لیست شد. اما این توکن‌ها برای لیست شدن در این صرافی‌ها باید به‌صورت جفت ارز ارائه بشوند. برای مثال فرض کنید توکن محمد بخواهد در صرافی یونی‌سواپ لیست شود. قیمت هر واحد از توکن محمد هم 1 اتریوم است. اگر ما بخواهیم ده واحد از این توکن را در یونی‌سواپ لیست کنیم باید 10 واحد اتریوم هم در این صرافی قرار بدهیم تا کاربران بتوانند این توکن را خریداری کنند.

تعداد کل توکن‌های شیبا 1 Quadrillion یا (1.000.000.000.000.000) است. خالق این توکن معادل 50 درصد کل توکن‌های شیبا را به‌همراه 10 واحد اتریوم در صرافی یونی‌سواپ قفل کرد. پس از این کار نیز کلید خصوصی این توکن ها را دور انداخت تا هرکسی بتواند در این صرافی شیبا خرید و فروش کند. اما 50 درصد باقی‌مانده از توکن‌های شیبا به کیف‌پول ویتالیک بوترین (خالق اتریوم) واریز شد. اما چرا؟

یک فرضیه این است که شاید ویتالیک همان رایوشی خالق شیبا باشد که نخواسته نامش فاش شود. اما فرضیه دوم این است که رایوشی با زیرکی خواسته است تا نام شیبا را به ویتالیک بوترین گره بزند و به‌نوعی برای این ارز اعتبار ایجاد کند. جالب است بدانید که پس از افزایش قیمت شیبا، ویتالیک در تاریخ 21 می 2021، حدودا 80 درصد از 500 تریلیون توکن خود را سوزاند و 20 درصد باقی مانده را به حساب خیریه‌ای در هندوستان برای مقابله با ویروس کرونا واریز کرد. ارزش این کمک مالی 1 میلیارد دلار تخمین زده می‌شود و بزرگترین کمک مالی ارزهای دیجیتال تا به امروز به‌حساب می‌آید. شاید با خود فکر کنید که چرا با وجود افزایش قیمت شیبا، ویتالیک تصمیم به سوزاندن بخش بزرگی از این توکن‌ها گرفت؟

دلیل این‌کار کاهش عرضه و به تناسب افزایش قیمت در بلند مدت است. پس از اقدام او Ryoshi طی پیامی از ویتالیک بابت تمرکز زدایی شیبا، تشکر کرد.

گفته می‌شود یکی از افراد حاضر در این عکس احتمالا رایوشی است

طبق اطلاعات سایت‌ CoinMarketCap در تاریخ 14 اکتبر 2021، ارز دیجیتال شیبا با مارکت کپ (ارزش بازار) 11.4 میلیارد دلار در رتبه 17 این سایت قرار گرفته است. این توکن فاقد Max Supply یا حداکثر عرضه است که این می‌تواند یکی دیگر از نشانه‌های شت‌کوین‌ بودن شیبا باشد.

همانطور که قبلا اشاره کردیم، Total Supply یا عرضه کل شیبا 1 Quadrillion است، اما Circulating Supply آن 394 میلیون واحد است. یکی از دلایل این اختلاف، همان توکن‌هایی است که قبلا سوزانده شده است.

اکوسیستم ارز دیجیتال شیبا

ارز دیجیتال شیبا در ابتدا یک وایت‌پیپر ساده داشت که اگر آن را از هر لحاظی نگاه می‌کردید، چیز جدید و جالبی دستگیرتان نمی‌شد. اما بعدها نسخه دومی از این وایت‌پیپر با عنوان Woofpaper (یکم با مزه بازی درآوردن) منتشر شد. در این وایت‌پیپر یا به قولی ووف‌پیپر، گفته شده که شیبا می‌خواهد به یک صرافی غیرمتمرکز تبدیل شود. چیزی شبیه به یونی‌سواپ یا سوشی‌سواپ.

Shiba Dex توسط شرکت سرتیک مورد بررسی قرار گرفته و می‌توانید با مراجعه به سایت سرتیک، یک شرکت امنیت بلاک‌چین است که به بررسی قراردادهای هوشمند و شبکه‌‌های بلاک‌چین پرداخته و در صورت نبود مشکل، آن‌ها را تایید می‌کند. این شرکت ممیزی‌های امنیتی را برای پروتکل‌های بلاک چین، دپ‌ها، قراردادهای هوشمند و کیف‌پولها، انجام می‌دهد.

زمانی که یک صرافی غیرمتمرکز بخواهد ایجاد شود، باید نقدینگی لازم برای آن نیز فراهم شود. به‌عبارتی Shiba Dex باید به‌اندازه کافی رمز ارزهای مختلف داشته باشد تا با چند تراکنش بزرگ موجودی صرافی تمام نشود. از یک طرف صرافی غیرمتمرکز است و به‌صورت متمرکز اداره نمی‌شود که شخص یا سازمان خاصی مسئول آن باشد تا ما انتظار تامین نقدینگی از طرف آن‌ها را داشته باشیم. پس چطور نقدینگی این صرافی تامین می‌شود؟

جواب سوال بالا مردم است. یعنی مردم وظیفه تامین نقدینگی این صرافی را دارند. صرافی هم طبق قرارداد هوشمندی که برایش تعریف شده به این افراد، توکن BONE پاداش می‌دهد. تعداد کل توکن‌های BONE 250 میلیون واحد است. از این توکن می‌توان در صرافی شیبا استفاده کرد.

یکی دیگر از توکن‌های اکوسیستم شیبا، LEASH است. این توکن یک توکن وابسته به دوج‌کوین است و با توجه به نوسانات این کوین، نوسان می‌کند. با گذشت زمان این توکن به سمت مستقل شدن پیش رفت و امروزه می‌توان گفت یک توکن مجزا است. تعداد این توکن نیز 107.647 واحد است.

شما می‌توانید با استیک کردن هر کدام از توکن‌های Shiba، BONE و LEASH در صرافی شیبا، مقداری از کارمزد توکن‌ها را دریافت کنید.

توکن Shiba Inu را از کجا خریداری کنیم؟

توکن‌های Shiba، LEASH و BONE را بهتر است از طریق ShibaSwap خریداری کنید، اما می توانید آنها را در صرافی یونی‌سواپ هم خریداری کنید. در ادامه لیستی از صرافی‌های معتبر دنیا که توکن شیبا را لیست کرده‌اند برای شما آورده شده است.

بهترین کیف‌پول‌ برای نگهداری ارز دیجیتال شیبا کدام است؟

با گذشت زمان روز‌به‌روز به کیف‌پول‌هایی که از توکن Shiba پشتیبانی می‌کنند، اضافه می‌شود. در جدول زیر می‌توانید سه کیف‌پول از محبوب‌ترین کیف‌پول‌های موجود در بازار رمز ارزها را برای نگهداری از توکن VET، مشاهده کنید. حتما ولت خود را از منابع معتبر دانلود کنید. برای مثال می‌توانید از سایت اصلی رمز ارز یا در گوگل‌پلی و اپ‌استور، کیف‌پول موردنظر خود را پیدا کرده و آن را دانلود کنید.

چطور می‌توانیم از صرافی Shiba Swap استفاده کنیم؟

صرافی غیرمتمرکز شیبا پس از بررسی‌های امنیتی و گرفتن تاییده، در تاریخ 7 جولای راه‌اندازی شد. برای استفاده از این صرافی باید مراحل زیر را انجام دهید.

1. کیف‌پول MetaMask را دانلود و نصب کنید.
2. مقداری کوین اتریوم به کیف‌پول خود انتقال دهید یا از داخل متامسک خریداری کنید. حتما اتریوم‌های خود را روی شبکه ERC-20 انتقال دهید.
3. کیف‌پول خود را به شیبا‌ سواپ متصل کنید.
4. به محض در دسترس بودن توکن‌های اتریوم، می‌توانید معامله خودتان را شروع کنید.

سخن آخر

ارز دیجیتال شیبا یکی از شت‌کوین‌هایی است که طرفداران زیادی دارد. این شت‌کوین، با راه‌اندازی صرافی غیرمتمرکز خود، در حال جدا کردن راه خود با دیگر شت‌کوین‌ها است. شیبا بارها ثابت کرده است که می‌تواند سودهای فوق‌العاده‌ای نصیب سرمایه‌گذاران خود کند. اگر می‌خواهید در ارز دیجیتال شیبا سرمایه‌گذاری کنید، بهتر است 5 درصد سرمایه خود را برای این کار استفاده کنید.

بیت‌کوین‌کش (BCH) نتیجه فورک بیت‌کوین در سال 2017 است. سالی که جامعه بیت‌کوین به دو گروه تقسیم شد. افرادی همچون هایپو یانگ (Haipo Yang)، راجر ور (Roger Ver) و وو جیهان (Wu Jihan) معتقد به ایجاد یک فورک از بیت‌کوین بودند و عده‌ای دیگر مخالف این کار. سرانجام این هاردفورک انجام و در یکم آگوست 2017، بیت‌کوین‌کش متولد شد. این رمز ارز با هدف سرعت بیشتر و کارمزد کمتر به دنیا به وجود آمد. اما آیا BCH توانست به اهدافی که برای آن معین شده بود، برسد؟

بیت‌کوین‌کش یا BCH چیست؟

بیت‌کوین‌کش یک پول الکترونیکی همتابه‌همتا است. یعنی می‌توانید فقط با زدن چند کلیک، پول خود را بدون هیچ واسطه‌ای به نقاط مختلف جهان انتقال دهید. این معجزه‌ای است که فناوری بلاک‌چین برای ما به ارمغان می‌آورد. 

بیت‌کوین‌کش نتیجه اختلاف میان جامعه بیت‌کوین در سال 2017 بود. این اختلاف سرانجام منجر به یک هاردفورک از بیت‌کوین شد. در ابتدا لازم است نگاهی به این اختلاف بیندازیم. اینکه اختلاف بر سر چه مسئله‌ای بود؟ 

در این‌که بیت‌کوین یک رمز ارز فوق‌العاده است شکی نیست. اما با گذشت زمان و افزایش حجم معاملات این رمز ارز، بیت‌کوین تبدیل به وسیله‌ای برای سرمایه‌گذاری شد. زیرا افزایش حجم معاملات و شلوغی شبکه بیت‌کوین باعث ایجاد مشکلات اساسی شد. به‌همین علت، قبل از این‌که به توضیح بیت‌کوین کش بپردازیم، ابتدا با مشکلات بیت‌کوین آشنا می‌شویم. زیرا علت اصلی هاردفورک و خلق بیت‌کوین‌کش حل همین مشکلات بود.

اولین مشکل بیت‌کوین، هزینه زیاد کارمزد در تراکنش‌ها است. برای مثال اگر شما بخواهید 600 هزار تومان از این کوین را خریداری کنید، باید کارمزدی حدود 350 هزار تومان بپردازید. این کارمزد جدا از کارمزدی است که صرافی از بعدا از شما کسر می‌کند. با این کارمزد بالا عملا خرید بیت‌کوین در رقم‌های پایین، صرفه اقتصادی ندارد. در حالی که BCH هزینه کارمزد را تا ده برابر کاهش داد.

 دومین مشکل اساسی بیت‌کوین، سرعت پایین تراکنش‌ها است. فرض کنید به سوپرمارکت سر کوچه رفته و یک شیرکاکائو می‌خرید. تصمیم می‌گیرید هزینه خرید را با بیت‌کوین پرداخت کنید. با سرعتی که هم‌اکنون شبکه بیت‌کوین دارد، احتمالا ساعت‌ها طول بکشد تا بیت‌کوین‌ها به کیف‌پول فروشنده واریز شوند. شاید کمتر فروشنده‌ای پیدا شود که بخاطر پول یک شیرکاکائو چند ساعت صبر کند. BCH توانست هزینه تراکنش‌ها را از چند ساعت به چند ثانیه برساند.

مجموع این مشکلات باعث شد تا جامعه بیت‌کوین در سال 2017 یک هاردفورک از بیت‌کوین انجام دهد. البته قبل از این اتفاق، اقداماتی برای حل این مشکلات انجام گرفته بود. برای مثال می‌توان به راه‌کار لایتنینگ و سگویت (Segwit) اشاره کرد. در نهایت رمز ارز جدیدی به‌نام بیت‌کوین‌کش خلق شد. این رمز ارز با شعار حل مشکل مقیاس‌پذیری بیت‌کوین به دنیا عرضه شد.

مزایای بیت‌کوین‌کش چیست؟

سایت bitcoincash.org، سایت رسمی بیت‌کوین‌کش، به 6 مورد از مزیت‌های BCH نسبت به بیت‌کوین اشاره کرده است.

• سرعت

تراکنش‌ها در شبکه این رمز ارز در عرض چند ثانیه تایید می‌شوند.

• قابل اعتماد

شبکه‌ بیت‌کوین‌کش برخلاف بیت‌کوین، بدون ازدحام و ترافیک شدید کار می‌کند.

• کارمزد ناچیز

در تاریخ نگارش این مقاله برای خرید BCH، باید 0.001 بیت‌کوین‌کش کارمزد پرداخت کنید. با توجه به قیمت 690 دلاری این رمز ارز در تاریخ نگارش این مقاله، کارمزد پرداختی شما حدود هفت سنت می‌شود.

• ساده

استفاده از این کوین ساده‌ و بدون دردسر خاصی است.

• پایدار

سیستم پرداختی بیت‌کوین‌کش دارای ارزش ذخیره شده ثابتی است. به‌عبارتی بدون این‌که در طول زمان دچار استهلاک بشود، ارزش خود را حفظ می‌کند.

• امن

فناوری بلاک‌چین این رمز ارز، باعث امنیت زیاد آن می‌شود.

معایب بیت‌کوین‌کش چیست؟

• در زمان انجام یک فورک، ارز جدید به‌وجود آمده حجم معامله محدودتری پیدا می‌کند. این باعث می‌شود احتمال حمله 51 درصدی در آن افزایش یابد. هم‌اکنون حجم معامله بیت‌کوین‌کش یک‌دهم بیت‌کوین است. 
• استخر‌های استخراج BCH بسیار کمتر از استخرهای استخراج بیت‌کوین هستند. به‌عبارتی غیرمتمرکز بودن بیت‌کوین بسیار بیشتر از بیت‌کوین‌کش است.

چند مورد از شباهت‌های بیت‌کوین‌کش با بیت‌کوین

• بیت‌کوین و بیت‌کوین‌کش هر‌ دو کوین هستند و بلاک‌چین اختصاصی خود را دارند.
• هر دو با هدف ایجاد یک شبکه پرداخت غیر متمرکز و همتابه‌همتا به‌وجود آمدند.
• هر دو از الگوریتم (تابع هش) SHA-256 استفاده می‌کنند.
• هر دو محدود هستند و در نهایت، تعداد 21 میلیون از آن‌ها قابل استخراج خواهد بود.
• هر دو از پروتکل اجماع اثبات کار (Proof Of Work) استفاده می‌کنند.

چند مورد از تفاوت‌های بیت‌کوین‌کش با بیت‌کوین

• در بیت‌کوین‌کش اندازه بلاک‌ها افزایش یافته‌ است. این افزایش برای کاهش در هزینه کارمزدها و افزایش سرعت در تراکنش‌ها انجام شد. حجم هر بلاک بیت‌کوین 1 مگ است اما حجم هر بلاک در BCH بین 8 تا 32 مگ است.
• میانگین تعداد معاملات در بیت‌کوین‌کش حدود 20 برابر تعداد معاملات بیت‌کوین است.
• در فورک‌ها معمولا ارز جدید قیمت کمتری نسبت به ارز قدیمی پیدا می‌کند. این اتفاق برای بیت‌کوین‌کش نیز افتاد. قیمت بیت‌کوین در زمان نگارش این مقاله 46000 دلار است. در حالی که، قیمت بیت‌کوین‌کش هنوز به 1000 دلار هم نرسیده و در قیمت 686 دلار معامله می‌شود.
• توسعه‌دهندگان BCH با ایجاد تغییراتی در بلاکچین این کوین، این رمز ارز را برای استفاده در خرید‌های روزمره بهینه کردند. مثلا یکی تغییرات اعمال شده در این رمز ارز، حذف قابلیت جایگزینی تراکنش‌‌ها بود که در بیت‌کوین وجود دارد اما در این کوین حذف شده‌است .

چند نمونه از بهترین کیف‌پول‌های بیت‌کوین‌کش

با گذشت زمان، روزبه‌روز به کیف‌پول‌هایی که از BCH پشتیبانی می‌کنند، اضافه می‌شود. در جدول زیر می‌توانید پنج کیف‌پول از محبوب‌ترین کیف‌پول‌های موجود در بازار، برای نگهداری بیت‌کوین‌کش را مشاهده کنید. تمامی این کیف‌پول‌ها از سایت رسمی بیت‌کوین‌کش گرفته شده‌اند. حتما کیف‌پول‌ خود را از منابع معتبر دانلود کنید. برای مثال می‌توانید از سایت اصلی رمز ارز یا در گوگل‌پلی و اپ‌استور کیف‌پول موردنظرتان را پیدا کرده و دانلود کنید.

سخن‌آخر

بلاک‌چین یک تکنولوژی نوآورانه است. تکنولوژی هر روز پیشرفت می‌کند. با متولد شدن آلت‌کوین‌ها در سال 2011 بلاک‌چین‌های پیشرفته‌تری به‌ دنیا معرفی شدند. یکی از این آلت‌کوین‌ها بیت‌کوین کش بود که توانست با سرعت بیشتر و کارمزد کمتر نسبت به بیت‌کوین، جای خود را میان رمز ارز‌ها پیدا کند. اما هر دوی این کوین‌ها از الگوریتم اجماع کار (Pow) استفاده می‌کنند. این الگوریتم با گذشت زمان دچار مشکلات متعددی شده است. به همین علت، رمز ارزهای جدید مثل اتریوم از الگوریتم‌ بهتری به‌نام الگوریتم اثبات سهام یا Pos استفاده می‌کنند. این الگوریتم مشکلات الگوریتم Pow را حل کرده و رمز ارزهای مبتنی بر آن آینده بهتری خواهند داشت. 

توکن WBTC یا Wrapped Bitcoin چیست؟ مزایای Wrapped Bitcoin چیست؟ سال‌ها از تولد بیت‌کوین گذشته است. کوینی که یکی از مهم‌ترین اتفاقات قرن اخیر محسوب می‌شود. اما چند سال بعد، رمز‌ارزهایی به بازار عرضه شدند که از بلاک‌چین‌های جدیدتری استفاده می‌کردند. این آلت‌کوین‌ها با رفع تعدادی از نواقص بیت‌کوین و ابداع پروتکل‌های بهینه‌تر، خیلی سریع شروع به رشد و شکوفایی کردند. در این حین، تعدادی از توسعه‌دهندگان با ایجاد توکنی به نام WBTC، امکان انتقال بیت‌کوین از یک بلاک‌چین به بلاک‌چینی دیگر را فراهم کردند. با خرید این توکن، با یک تیر دو نشان خواهید زد. به‌عبارتی علاوه‌بر این‌که از بالا رفتن قیمت بیت‌کوین کسب سود می‌کنید، از مزایای بلاک‌چین اتریوم نیز استفاده می‌کنید.

توکن Wrapped Bitcoin یا WBTC چیست؟

WBTC یک توکن بر بستر بلاک‌چین اتریوم (ERC-20) است. این توکن در دسته‌بندی استیبل‌کوین‌ها قرار می‌گیرد. استیبل‌کوین‌ها به رمزارزهایی گفته می‌شود که دارای پشتوانه هستند. هر واحد از توکن WBTC با یک واحد بیت‌کوین پشتیبانی می‌شود. به‌عبارتی قیمت این توکن همیشه برابر با قیمت بیت‌کوین است. شاید از خود بپرسید، هدف از خلق این توکن چیست؟ خرید WBTC چه مزیتی نسبت به خرید بیت‌کوین دارد؟

هدف از ساخت توکن WBTC چیست؟

الگوریتم بیت‌کوین Proof Of Work یا اثبات انجام کار است. با گذشت زمان، این الگوریتم دچار مشکلاتی اعم از سرعت پایین تراکنش‌ها و کارمزد بالا شد. به‌همین علت، نسل‌‌های جدیدی از بلاک‌چین به‌وجود آمدند تا علاوه‌بر حل تعدادی از مشکلات نسل قبل، امکانات بیشتری را در اختیار مردم قرار دهند. یکی از این بلاک‌چین‌های نوین و پیشرفته، اتریوم است.

یکی از اهداف توکن WBTC، انتقال بیت‌کوین به بلاک‌چین اتریوم بود تا بتوان از دست برخی از مشکلات شبکه بیت‌کوین خلاص شود. زیرا اتریوم نسل جدیدتری از بلاک‌چین محسوب می‌شود و علاوه‌بر سرعت بالاتر، بستری مناسب برای اجرای قرارداد هوشمند است. Wrapped Bitcoin برای این ساخته شد تا همانند یک پل، نقدینگی عظیمی که در بیت‌کوین وجود دارد را به سمت اکوسیستم اتریوم به‌ویژه مبادلات غیرمتمرکز هدایت کند. شما با خرید توکن‌ WBTC، علاوه بر داشتن بیت‌کوین، می‌توانید از تمامی مزایای شبکه اتریوم نیز استفاده کنید. بدون اینکه نیازی به خرید اتر (Eth) داشته باشید.

مزایای Wrapped Bitcoin چیست؟

• همان‌طور که اشاره کردیم، یکی از اساسی‌ترین مشکلات بیت‌کوین سرعت پایین تراکنش‌ها است. حتی گاهی‌اوقات انتقال بیت‌کوین به یک آدرس، چند ساعت یا چند روز زمان می‌برد. اما تایید تراکنش‌های توکن WBTC، به دلیل سرعت بالاتر بلاک‌چین اتریوم، سریع‌تر انجام می‌شود. به‌عبارتی این توکن به ما این امکان را می‌دهد که از سرعت بالای بلاک‌چین اتریوم برای انتقال بیت‌کوین‌های خود استفاده کنیم.
• همه ما می‌دانیم که یکی از دلایل محبوبیت بلاک‌چین اتریوم، وجود Dapp‌ ها (برنامه‌های غیرمتمرکز) است. WBTC ایجاد شد تا دارندگان بیت‌کوین نیز بتوانند در برنامه‌های غیرمتمرکز شرکت کنند.
• رپد بیت‌کوین به شما این امکان را می‌دهد که علاوه بر کسب درآمد از افزایش قیمت بیت‌کوین، بتوانید در حوزه دیفای (Defi) نیز فعالیت کنید. به‌عبارتی با اعطای وام و قرض دادن دارایی خود، درآمد مضاعفی کسب کنید.
• WBTC با انتقال بیت‌کوین به بلاک‌چین اتریوم، امکان استفاده از قرارداد هوشمند را فراهم می‌کند.
• توکن WBTC به ما این امکان را می‌دهد که بیت‌کوین‌های خود را در کیف‌پول‌های مبتنی بر بلاک‌چین اتریوم نیز ذخیره کنیم.

سازندگان رپد بیت‌کوین چه کسانی هستند؟

ایده رپد بیت‌کوین اولین بار در 26 اکتبر 2018 رونمایی شد. این ایده سرانجام در 31 ژانویه 2019، روی شبکه اتریوم راه‌اندازی شد. پروژه Wrapped Tokens که WBTC بخشی از آن است، با مشارکت سه شرکت Kyber Network، BitGo و Ren ساخته شد. این توکن، توسط گروهی به نام WBTC DAO که اکنون بیش از 30 عضو دارد، مدیریت می‌شود. همچنین شرکت BitGo مسئولیت نگهداری از کلید‌های مورد نیاز برای ضرب توکن‌های WBTC را برعهده دارد.

WBTC چگونه کار می‌کند؟

این توکن طبق یک قرارداد هوشمند کار می‌کند. نحوه کار WBTC به‌این صورت است: در ابتدا شما باید تعدادی بیت‌کوین خریداری کنید. سپس در صرافی سفارش خرید خود را ثبت کنید. سیستم طبق قرارداد هوشمندی که از قبل برای آن طراحی شده است، شما را احراز هویت می‌کند. پس از تایید، معادل بیت‌کوین‌هایی که دارید، توکن WBTC تولید و به شما تحویل داده می‌شود. همچنین بیت‌کوین‌های شما به‌عنوان پشتوانه، ذخیره می‌شود.

حالا فرض کنید چند روز بعد تصمیم می‌گیرید توکن‌های WBTC خودتان را بفروشید و بیت‌کوین‌های خود را پس بگیرید. ابتدا شما باید سفارش فروش خود را در صرافی ثبت کنید. سیستم پس از دریافت سفارش و احراز هویت شما، معادل توکن‌های WBTC بیت‌کوین تحویلتان می‌دهد. در آخر پس از دریافت بیت‌کوین‌هایتان، سیستم توکن‌های WBTC شما را اصطلاحا می‌سوزاند.

رپد بیت‌کوین را از کجا خریداری کنیم؟

شما می‌توانید رپد بیت‌کوین را از صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکزی که از این توکن پشتیبانی می‌کنند، خریداری کنید. در جدول زیر لیستی از بهترین صرافی‌هایی که از این توکن پشتیبانی می‌کنند را برایتان قرار داده‌ایم.

وضعیت کنونی توکن WBTC

در زمان نگارش مقاله، حجم معامله این توکن روزانه 242 میلیون دلار است. همچنین WBTC با ارزش بازاری حدود 9.5 میلیارد دلار، در رتبه نوزدهم سایت کوین‌مارکت‌کپ قرار دارد.

توکن WBTC را کجا ذخیره کنیم؟

با گذشت زمان، روزبه‌روز به کیف‌پول‌هایی که از رپد بیت‌کوین پشتیبانی می‌کنند، اضافه می‌شود. در جدول زیر می‌توانید پنج کیف‌پول از محبوب‌ترین کیف‌پول‌های موجود در بازار برای نگهداری از توکن‌های WBTC را مشاهده کنید. حتما کیف‌پول‌ خود را از منابع معتبر دانلود کنید. برای مثال می‌توانید از سایت اصلی رمز ارز یا در گوگل‌پلی و اپ‌استور کیف‌پول موردنظرتان را پیدا کرده و دانلود کنید.

سخن آخر

با گذشت زمان، نسخه‌های متعددی از بیت‌کوین به‌وجود آمد. از بیت‌کوین‌کش گرفته تا بیت‌کوین‌گلد و رپد بیت‌کوین. هر کدام از این آلت‌کوین‌ها ویژگی جدیدی به بیت‌کوین اضافه کردند. توکن WBTC نیز بیت‌کوین را وارد دنیای دیفای و قرارداد هوشمند کرد. شما با داشتن این توکن، علاوه بر بیت‌کوین، به امکانات وسیع بلاک‌چین اتریوم نیز دسترسی خواهید داشت.

ارز دیجیتال چین‌لینک (Link) را می شناسید؟ توکن اختصاصی ChainLink چیست؟ بلاک‌چین با وجود داشتن مزایای متعدد، محدودیت‌های خاص خود را دارد. یکی از این محدودیت‌ها بسته بودن شبکه بلاک‌چین است. این بسته بودن به‌خاطر حفظ امنیت و یکپارچگی شبکه است اما ورود اطلاعات به بلاک‌چین را سخت‌تر می‌کند. به‌عبارتی به نوعی پل نیاز است تا میان دنیای بلاک‌چین و دنیای واقعی ما ارتباط برقرار کند. این پل برای آسان‌تر شدن انتقال داده از دنیای ما به دنیا بلاک‌چین ساخته می‌شود. به‌ این پل‌ها اوراکل گفته می‌شود. امروز می‌خواهیم با یکی از اوراکل‌های غیرمتمرکز که در چندماه اخیر به‌شدت محبوب شده است آشنا شویم.

معرفی رمز ارز چین لینک Chainlink

برای معرفی رمز ارز چین‌لینک و نحوه عملکرد این ارز ابتدا باید با دو مفهوم قرارداد هوشمند و اوراکل‌ها آشنا شوید.

مفهوم قرارداد هوشمند

قرارداد هوشمند شامل تعدادی کد نرم‌افزاری است که توسط طرفین قرارداد تنظیم شده و بر روی بلاک‌چین اجرا می‌شود. در این قرارداد‌، سیستم با‌توجه به بندهای ذکر شده در قرارداد به صورت خودکار عمل می‌کند و عملا کسی نمی‌تواند دخل و تصرفی در قرارداد داشته باشد. اکنون با زدن یک مثال واقعی از خودم، تفاوت قرارداد عادی و قرارداد هوشمند را شرح می‌دهم.

مثال قرارداد هشمند

چند ماه پیش تصمیم گرفتم موتورم را بفروشم. برای همین یک آگهی در برنامه دیوار گذاشتم. چند روز بعد برای موتور مشتری پیدا شد. با مشتری و پدرم به بنگاه رفتیم و قولنامه نوشتیم. در قولنامه ذکر کردیم که مقداری از پول موتور بعد از زدن سند از خریدار گرفته شود. بعد از این‌که سند موتور را به نام خریدار کردم، خریدار باقی پول موتور را به من نداد و سرم کلاه گذاشت. درواقع من چوب اعتماد به طرف مقابلم را خوردم. قرارداد‌های هوشمند برای این به وجود‌ آمده‌اند که نیازی به اعتماد کردن نباشد. زیرا کد‌های کامپیوتری به صورت خودکار عمل می‌کنند و احتمال تقلب صفر می‌شود. در این قرارداد‌ها شرایط و بندها توسط طرفین بررسی و تنظیم می‌شوند. سپس آن‌ها را توسط یک برنامه‌نویس تبدیل به کدهایی می‌کنند تا روی بلاک‌چین پیاده‌سازی شود. در آخر پس از به اجرا در‌آمدن قرارداد روی بلاک‌چین، هیچ‌یک از طرفین حتی برنامه نویس‌هم نمی‌تواند جلوی اجرای آن را بگیرد. زیرا سیستم طبق بندهای قرارداد عمل خواهد کرد.

مفهوم اوراکل ها

برای تنظیم یک قرارداد هوشمند، باید اطلاعات دنیای حقیقی و واقعی رو وارد بلاک‌چین کنیم. این‌کار به‌وسیله اوراکل‌ها (Oracles) انجام می‌شود. درواقع ‌اوراکل‌ها پلی میان دنیای واقعی و دنیای بلاک‌چین هستند. زیرا شما نمی‌توانید به‌سادگی اطلاعات غیربلاک‌چینی یا عادی را وارد بلاک‌چین کنید. درواقع اطلاعات خارج از زنجیره بلاک‌چین باید تغییر کرده و به فرمت اطلاعات درون زنجیره‌ای تبدیل شوند. به‌دلیل تفاوت زبان خارج و داخل زنجیره اوراکل‌ها ابداع شدند.

در تنظیم یک قرارداد هوشمند اوراکل‌ها اطلاعات ما را دریافت، تایید و در بلاک‌چین ثبت می‌کنند. اما در حال حاضر اوراکل‌ها به‌صورت متمرکز هستند. وقتی چیزی متمرکز باشد احتمال خطا نیز به‌وجود می‌آید. حال ممکن است از خود بپرسید که مگر قرارداد هوشمند بدون نقص عمل نمی‌کند پس مشکل در کجا است؟

فرآیند انتقال پول از خزانه دولت به بانک‌ها را به‌خاطر دارید. در این فرآیند، پول از ضراب‌خانه بانک مرکزی با تعدادی ماشین حمل پول، به شعبه‌های بانک‌های سراسر کشور، انتقال می یابد. در این حین تنها جایی که انتقال پول به‌خطر می‌افتد، زمان حمل پول با ماشین‌ها است. اگر سارقی بخواهد پول‌ها را سرقت کند، بهترین زمان برای انجام این‌کار، زمان حمل پول با ماشین است.

فرآیند تنظیم قرارداد هوشمند نیز عین انتقال پول است. زمانی که می‌خواهید بندهای قرارداد را وارد بلاک‌چین کنید، ممکن است هکرها اطلاعات را قبل از وارد شدن به بلاک‌چین تغییر دهند. به‌عبارتی تنها جایی که هکرها می‌توانند داده‌ها را دستکاری کنند، حین انتقال به زنجیره بلاک‌چین است. این‌جا است که اوراکل‌ها به ما کمک می‌کنند تا اطلاعات با امنیت کامل وارد زنجیره بلاک‌چین شوند. 

چین‌لینک چیست؟

چین‌لینک یک اوراکل غیرمتمرکز است که به ‌ما کمک می‌کند تا اطلاعات خارج از زنجیره بلاک‌چین را به‌راحتی و بسیار امن وارد زنجیره بلاک‌چین کنیم. به‌نوعی چین‌لینک نقش یک مترجم را میان دنیای واقعی و قرارداد هوشمند بازی می‌کند. سایت رسمی ChainLink خود را این‌گونه تعریف می‌کند.

شبکه چین لینک، ورودی‌ها و خروجی‌های معتبر غیر قابل دستکاری را برای تمامی قرارداد هوشمند پیچیده روی هر بلاکچینی فراهم می‌کند.

این اتریوم بود که برای اولین بار مفهوم قرارداد هوشمند یا SmartContract را وارد بلاک‌چین کرد. اما قراردادهای هوشمند اتریوم تنها روی داده‌های درون بلاک‌چینی متمرکز شده‌اند و از داده‌های خارج بلاک‌چین غافل شده‌اند. چین‌لینک با هدف ایجاد ارتباط میان دنیای خارج و بلاک‌چین ایجاد شد. 

درباره تاریخچه ChainLink

داستان پیدایش این رمز ارز به سال 2014 بازمی‌گردد. در آن سال ایده ساخت یک قرارداد هوشمندی که تمامی افراد بتوانند بدون نیاز به داشتن دانش خاصی ایجاد کنند شکل گرفت. اما پیشرفت این پروژه مرهون تلاش سه نفر بود که عبارتند از Sergey Nazarov، Steve Ellise و Ari Juels

سرگئی نظروف یکی از بنیانگذاران و مدیرعامل Chainlink Labs است. او فارغ التحصیل رشته مدیریت بازرگانی از دانشگاه نیویورک با تمرکز بر فلسفه و مدیریت است. در سال 2014، او CryptaMail را تأسیس کرد؛ یک سرویس ایمیل کاملاً غیرمتمرکز و مبتنی بر بلاک‌چین. 

استیو الیس نیز در سال 2010 در رشته کامپیوتر از دانشگاه نیویورک فارغ التحصیل شد. درست پس از فارغ التحصیلی، او مهندس نرم افزار در Pivotal Labs شد. در سال 2014، او Secure Asset Exchange را تأسیس کرد، شرکتی که دسترسی آسان به وب را برای مبادله دارایی غیرمتمرکز تسهیل می‌کرد.

سومین شخص تاثیر‌گذار در این پروژه، Ari Juels است. جوئلس استاد علوم کامپیوتر در Cornell Tech و مدیر IC3 است. او به همراه استیو الیس و سرگئی نظروف در تاریخ 14 سپتامبر 2017، وایت‌پیپر چین‌لینک را منتشر کردند.

توکن اختصاصی ChainLink چیست؟

توکن بومی چین‌لینک LINK نام دارد. LINK یک توکن بر بستر بلاک‌چین اتریوم (ERC-20) است. از این توکن برای پرداخت کارمزد معاملات و هزینه خدمات درون شبکه‌ای استفاده می‌شود. این توکن همچنین با هدف تشویق کاربران برای استیک‌کردن این رمز ارز استفاده می‌شود. توکن LINK در سال 2017 با قیمت زیر 20 سنت راه‌اندازی شد و تا سال 2019 زیر 1 دلار باقی ماند. در سال 2020، قیمت به سرعت شروع به افزایش کرد. در‌واقع، قیمت از زیر 2 دلار در اوایل سال 2020 به حداکثر 52 دلار در سوم ماه May 2021 افزایش یافت.

در تاریخ 17 سپتامبر 2021، Chainlink با مارکت‌کپ 12 میلیارد دلاری در رتبه چهاردهم سایت کوین‌مارکت‌کپ قرار دارد. همچنین قیمت این رمز ارز 29 دلار است.

میزان توکن‌های در گردش چقدر است؟

در طول عرضه اولیه (ICO) چین‌لینک، حداکثر عرضه  توکن LINK، یک میلیارد واحد اعلام شد. در حال حاضر حدود 419،009،556 واحد از این توکن یا به‌عبارتی حدود 42 درصد از کل توکن‌ها در حال گردش است. 

بر اساس اسناد ICO مقدار 35 درصد از کل توکن‌ها به اپراتورهای گره و ایجاد انگیزه از اکوسیستم اختصاص می‌یابد. 35 درصد دیگر توکن‌های LINK در طول رویدادهای فروش عمومی توزیع می‌شود. در نهایت 35 درصد باقیمانده توکن‌ها، بابت توسعه مستمر اکوسیستم و شبکه Chainlink به شرکت اختصاص داده شده‌است.

نحوه عملکرد بلاک‌چین چین‌لینک

همانطور که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید، داده‌های مختلف خارج از زنجیره بلاک‌چین در سمت چپ تصویر و داده‌های رمزنگاری شده در زنجیره بلاک‌چین در سمت راست تصویر قرار دارد. داده‌های عادی به وسیله ChainLink که در سمت چپ تصویر با یک مکعب نشان داده شده‌است به فرمتی خاص تغییر یافته و به بلاک‌چین منتقل می‌شوند. درواقع این تصویر به‌صورت اجمالی عملکرد شبکه چین‌لینک را به نمایش می‌گذارد. اما به‌صورت دقیق‌تر، این فرآیند شامل مراحل زیر می‌شود:

• قرارداد هوشمند برای دسترسی به دیتای مورد نیاز خود یک درخواست ارسال می‌کند.
• پروتکل Chainlink این درخواست را ثبت کرده و آن را به نودهای خود ارسال می‌کند تا پیشنهاد‌های خود را در مورد این درخواست ارائه دهند. در این مرحله یک قرارداد هوشمند از طرف چین‌لینک با نام chainlink Service Level Agreement یا به‌اختصار SLA ایجاد می‌شود. SLA با هدف جمع‌آوری اطلاعات از منابع خارج از بلاک‌چین برای قرارداد هوشمند ایجاد می‌شود.

قرارداد هوشمند ایجاد شده توسط چین‌لینک (SLA) خود شامل 3 قرارداد فرعی می‌شوند:

• قرارداد هوشمند اعتبار

این قرارداد هوشمند عملکرد نودهای حاضر در شبکه را ارزیابی می‌کند. در این ارزیابی نودهایی که ناکارآمد و غیرقابل اعتماد باشند از شبکه حذف شده و نودهایی که عملکرد خوبی دارند، تایید می‌شوند.

• قرارداد هوشمند تطبیق سفارش

درخواست قرارداد را به نود‌های چین‌لینک می‌رساند و پیشنهاد آنها را در صورت درخواست، دریافت می‌کند. سپس نوع و تعداد صحیح نودها را برای پاسخ‌گویی به درخواست تعیین می‌کند.

• قرارداد هوشمند تجمع

تمام اطلاعات جمع‌آوری شده توسط اوراکل‌های انتخاب شده را برای ارزیابی، تطبیق و تایید نهایی جمع‌آوری می‌کند.

چین‌لینک برای اطمینان بیشتر از این داده‌ها، آن‌ها را توسط چندین منبع معتبر چک می‌کند. این‌ کار با کمک سیستم تایید اعتبار داخلی چین‌لینک انجام می‌شود. این سیستم به‌گونه‌ای طراحی شده‌ است که بتواند با دقت بالایی منابع قابل اعتماد را شناسایی کند. به لطف این سیستم دقت نتایج در حد قابل قبولی افزایش می‌یابد و داده‌ها از حملات احتمالی محفوظ می‌مانند.

قراردادهای هوشمندی که برای دریافت داده‌های مورد نیاز خود به نودهای چین‌لینک درخواست ارسال کرده بودند، در ازای خدمتی که نودهای چین‌لینک برای آن‌ها انجام می‌دهند (جمع‌آوری داده)، به آن‌ها توکن LINK اهدا می‌کنند. مقدار توکن‌های درخواستی نیز بر اساس شرایط بازار، توسط نودها تعیین می‌شود. نودهای چین‌لینک نیز برای اطمینان از تعهد طولانی مدت خود به پروژه، مقداری توکن در شبکه استیک می‌کنند.

مزایای چین‌لینک ChainLink

• شبکه قابل اطمینان و ضد دستکاری است.
• اتصال به  API های مختلف بدون هرگونه درز اطلاعاتی صورت می‌گیرد.
• محاسبه امن خارج از زنجیره

شبکه غیرمتمرکز نوهای چین‌لینک باعث خودکارسازی قراردادها و کاهش مداخلات دستی و سرورهای متمرکز می‌شود.

شرکای تجاری ChainLink

سایت رسمی چین‌لینک، شرکای تجاری خود را لیست کرده است. در این لیست نام‌های بزرگی از جمله صرافی بایننس، هوبی، کراکن و سایت‌های مطرحی مانند CoinGecko دیده می‌شود. قطعا با همکاری این کمپانی‌های مشهور، این پروژه آینده درخشانی خواهد داشت.

 علاوه‌بر شرکای تجاری که در تصویر بالا می‌بینید، پروژه‌های دیفای مشهوری همچون Synthetix و Aave به چین‌لینک متکی هستند. زیرا پروژه‌های دیفای نیاز اساسی به داده‌های خارج زنجیره بلاک‌چین دارند. شاید با خود فکر کنید که چین‌لینک بدون عیب و نقص است اما جالب است بدانید که در سپتامبر 2020، به شبکه چین‌لینک حمله شد و 700 اتریوم از کیف‌پول‌های نودها به سرقت رفت. این حمله به‌سرعت برطرف شد اما به ما یادآوری می‌کند که هیچ رمز ارز و شبکه‌ای به‌صورت قطعی ایمن از حملات مهاجمین نیست.

بهترین کیف‌پول‌ها برای نگهداری از توکن LINK

با گذشت زمان، روزبه‌روز به کیف‌پول‌هایی که از توکن LINK پشتیبانی می‌کنند، اضافه می‌شود. این توکن بر بستر شبکه اتریوم قرار دارد، به‌همین علت می‌توانید از کیف‌پول‌هایی که از توکن‌های اتریوم پشتیبانی می‌کنند استفاده کنید.

در جدول زیر می‌توانید پنج کیف‌پول از محبوب‌ترین کیف‌پول‌های موجود در بازار برای نگهداری از توکن‌های LINK را مشاهده کنید. حتما ولت خود را از منابع معتبر دانلود کنید. برای مثال می‌توانید از سایت اصلی رمز ارز یا در گوگل‌پلی و اپ‌استور کیف‌پول موردنظرتان را پیدا کرده و دانلود کنید.

چه صرافی‌هایی از توکن Link پشتیبانی می‌کنند؟

همانطور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید، توکن Link در صرافی‌های مشهوری همچون بایننس، کوین‌بیس، هوبی، بیت فینیکس، کوکوین، کراکن و تعداد زیادی از صرافی‌های دیگر لیست شده است.

سخن آخر

چین‌لینک یکی از پروژه‌هایی است که یکی از محدودیت‌‌های اساسی بلاک‌چین را برطرف کرده است. چین لینک به ما اجازه می‌دهد تا راحت‌تر از همیشه اطلاعات خود را با قرارداد هوشمند به اشتراک بگذاریم. همچنین رشد این ارز در ماه‌های اخیر نشان از استقبال کاربران از این پروژه دارد. اگر می‌خواهید روی یک پروژه منحصر‌به‌فرد سرمایه‌گذاری کنید، چین‌لینک می‌تواند انتخاب مناسبی باشد.

توکنمیکس (Tokenemics) یا اقتصاد توکن‌ها چیست و چه کاربردی دارد؟

توکنمیکس (Tokenemics) یکی از مهم‌ترین معیارها در ارزش‌گذاری ارزهای دیجیتال است. در سال 2020 شاهد سقوط بازارهای مالی در سراسر جهان به‌علت همه‌گیری کووید بودیم. با این‌حال، سال 2020 سالی بود که در آن سرمایه‌های زیادی وارد بازار ارزهای دیجیتال شد. دلیل هجوم بسیاری از سرمایه‌گذاران به این بازار این بود که آن‌ها بازار رمزارزها را به‌عنوان یک جایگزین مناسب برای سایر بازارها می‌دیدند. از سال 2021 تعداد زیادی از پروژه‌های دیفای (Defi) وارد بازار ارزهای دیجیتال شدند و تحلیل پروژه‌هایی که واقعا ارزش سرمایه‌گذاری را دارند، تبدیل به یک فرآیند پیچیده و تخصصی شده است. این موضوع، باعث پیدایش این سوال می‌شود که چگونه می‌توانیم ارزش واقعی یک توکن یا یک ارز دیجیتال را پیدا کنیم. یکی از بهترین روش‌ها برای ارزش‌گذاری و ارزیابی یک پروژه توکنمیکس یا اقتصاد توکن‌ها (Token Economics) است. در این مقاله به موضوع توکنمیکس می‌پردازیم و عوامل مختلف و کاربردهای آن را بررسی می‌کنیم.

اهمیت مکانیزم عرضه و تقاضا

اهمیت مکانیزم عرضه و تقاضا و سیاست‌های توزیع و تخصیص پول در سیستم‌های اقتصادی

برای درک بهتر مفهوم اقتصاد توکن‌ها (Token Economics) بهتر است یک آشنایی اولیه و سطحی از اقتصاد در دنیای واقعی داشته باشیم. سیاست‌های پولی یکی از ابزارهای مهم در تثبیت و تنظیم ارزش پول در اقتصاد کلان است. در سیستم اقتصاد سنتی، اقتصاد‌دان‌ها با استفاده از داده‌های رسمی مربوط به عرضه پول‌، بر انتشار ارزها نظارت می‌کنند. اعدادی که آ‌ن‌ها گزارش می‌کنند، به‌طور کلی به چند دسته M1 ، M2 و در بعضی از کشورها به M3 و M4 نیز دسته‌بندی می‌شوند. توضیح کامل این سیستم تقسیم‌بندی در این مقاله نمی‌گنجد اما کافی است بدانید که این دسته‌بندی براساس میزان نقدشوندگی پول‌ها است. یعنی پول‌هایی که دارای بیشترین نقدشوندگی هستند در دسته‌بندی M1 قرار می‌گیرند و به‌ترتیب پول‌هایی که دارای نقد‌شوندگی کم‌تری هستند در دسته‌های M2 و غیره، قرار می‌گیرند. این اعداد باعث افزایش شفافیت و نظارت بر جنبه‌های مختلف عرضه ارزها کمک می‌کند.

این اعداد و آمارها از اهمیت زیادی برخوردار هستند زیرا در طول تاریخ، دولت‌ها همیشه اقدام به انتشار و ایجاد پول‌های جدید کرده‌اند. بدیهی است، اداره یک کشور در زمان جنگ یا بحران‌های مختلف می‌تواند بسیار گران باشد و افزایش درآمد یا ایجاد تعادل در بودجه در این زمان‌ها آسان نیست و در‌نتیجه از نظر سیاسی صرفاً ایجاد و چاپ پول بیشتر، صرفه بیشتری دارد.

در دنیای مدرن، مواردی مانند نجات بانک‌ها از بحران‌های مالی و بروز پاندمیک‌ها، باعث شده تا دولت‌ها در سراسر جهان اقدام به چاپ و انتشار مقدار قابل توجهی پول جدید، کنند. درحالی که دولت‌ها بر این فرایند نظارت می‌کنند، ایجاد ارز اضافی می‌تواند باعث کاهش آهسته یا سریع ارزش پول موجود شود. به این کاهش ارزش پول، تورم گفته می‌شود و زمانی که افزایش قیمت‌ها در بازه‌های زمانی کوتاه‌تری اتفاق می‌افتد، تورم بسیار ملموس‌تر می‌شود. در دنیای ارزهای دیجیتال نیز سیاست‌های پولی خاصی وجود دارند که ارزش واحدهای یک رمزارز را تحت تاثیر قرار می‌دهند. با مطالعه اقتصاد توکن‌ها می‌توان سیاست‌های مربوط به عرضه یک ارز دیجیتال را بررسی کرد.

توکن (Token) چیست؟

قبل از وارد شدن به موضوع توکنومیکس، باید نگاهی به معنای توکن داشته باشیم. هر توکن یک واحد دیجیتالی از یک ارز رمزنگاری شده است (Cryptocurrency) که به‌عنوان یک دارایی استفاده می‌شود یا به نمایندگی از یک سرویس خاص در بستر یک بلاک‌چین مورد استفاده قرار می‌گیرد. توکن‌ها برای موارد مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند اما رایج‌ترین استفاده آن‌ها در موارد امنیتی، کیفیتی و مدیریت شبکه است. داشتن یک توکن مانند داشتن اوراق بهادار است که به دارندگان آن حقوق خاصی تعلق می‌گیرد. این کاربردها باتوجه به شبکه و پروژه‌های مختلف می‌تواند متفاوت باشد و طیف وسیعی را شامل شود. مثلا صرافی‌های دیجیتال برای کاربردهای درون اکوسیستم خود یک توکن بومی دارند. دارندگان این توکن‌ها از امتیازات خاصی برخوردار می‌شوند. مثلا درصورت داشتن تعداد خاصی از توکن بومی یک صرافی دیجیتال، معامله‌گر کارمزد کم‌تری برای معاملات خود پرداخت می‌کند یا می‌تواند با استیک کردن توکن خود، کسب درآمد کند. 

توکنمیکس (Tokenics) چیست؟

پس از این‌که تعریف کاملی از توکن را ارائه کردیم، وقت آن است که توکنمیکس را توضیح دهیم. توکنمیکس (Tokenemics) درواقع ترکیبی از دو واژه لاتین توکن (Token) و اقتصاد (Economics) است، که در نهایت به‌معنی توکنمیکس یا اقتصاد توکن‌ها است. توکنمیکس ساختار کلی توکن‌ها و نحوه تولید، عرضه و استفاده از آن‌ها در اکوسیستم یک پروژه بلاک‌چین را توضیح می‌دهد. دقیقا مانند سیستم‌های رایج اقتصادی، توکنمیکس چهارچوب کلی ارائه می‌دهد تا با استفاده از آن، تعادل و ثبات اکوسیستم در ارزهای دیجیتال حفظ شود. درواقع توکنمیکس به تمام ویژگی‌های یک ارز دیجیتال اشاره دارد که باعث جذابیت آن برای سرمایه‌گذاران می‌شود. تمامی عوامل و شرح کامل توکنمیکس برای هر توکن دیجیتال در یک پروژه، معمولاً در کاغذ سفید یا وایت‌پیپر (برای اطلاعات بیشتر مقاله وایت‌پیپر را مطالعه کنید) به طور کامل مورد بحث قرار می‌گیرد و باید به شما در درک عملکرد، سیاست‌های مربوط به تخصیص منابع مالی و کلیه اطلاعات مربوط به توکن، کمک کند.

اهمیت تحلیل Tokenomics در هنگام سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال چیست و چه کاربردی دارد؟

اقتصاد توکن‌ها، یکی از مهمترین معیارها و عوامل در تحلیل بنیادی ارزهای دیجیتال است. ست کلارمن در کتاب سرمایه گذاری معروف خود به اسم حاشیه امنیت (Margin of safety) توضیح می‌دهد که در کوتاه‌مدت عرضه و تقاضا به‌تنهایی قیمت‌های موجود در بازار را تعیین می‌کنند. مکانیزم عرضه و تقاضا و تاثیر آن‌ در تعیین قیمت‌ها در بازارهای سهام نیز صدق می‌کند و در بازار ارزهای دیجیتال نیز می‌تواند عملکرد مشابهی داشته‌باشد. بنابراین درک و تحلیل عواملی که بر عرضه و تقاضا تاثیرگذار هستند، از اهمیت زیادی برخوردار است. توکنمیکس به ما کمک می‌کند تا عوامل مختلفی که در عرضه و تقاضا برای توکن‌های یک پروژه تاثیرگذار هستند را تحلیل و بررسی کنیم. مهم‌ترین این عوامل، نحوه استفاده از این ارز دیجیتال است و این‌که توکن‌ها چگونه در اکوسیستم یک پروژه مورد استفاده قرار می‌گیرند.

سوال‌هایی که در تحلیل اقتصاد توکن‌ها باید به آن‌ها پاسخ دهیم، می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• در حال‌حاضر چه تعدادی از یک کوین یا توکن‌ وجود دارد؟
• چه تعدادی از یک توکن یا کوین خاص در آینده وجود خواهد داشت و چه زمانی ایجاد خواهد شد؟
• چه آدرس‌هایی دارای این کوین‌ها و توکن‌ها هستند؟ آیا تعدادی از این توکن‌ها برای توسعه‌دهندگان در آینده ذخیره شده یا خیر؟ 
• آیا اطلاعاتی وجود دارد که نشان دهد تعداد قابل توجهی از یک کوین‌ یا توکن گم شده، سوزانده شده، حذف شده یا به هردلیلی قابل استفاده نیست؟

پاسخ به سوال‌های مانند موارد بالا، می‌تواند بخش مهمی از معمای ارزش‌گذاری یک توکن را حل کند. در ادامه تمامی عوامل مربوط را بررسی خواهیم کرد.

اقتصاد توکن‌های یک ارز دیجیتال شامل چه عوامل و مولفه‌هایی است؟

به بیان ساده، هر عاملی که حتی به‌صورت غیرمستقیم در ارزش یک ارز دیجیتال تاثیر‌گذار است را باید در هنگام تحلیل و بررسی توکنومیکس در‌نظر گرفت. در ادامه تعدادی از معیارهای کلیدی را ارائه کرده‌ایم که هنگام تصمیم‌گیری در مورد ارزش یک ارز دیجیتال، باید به آن‌ها توجه کنید. قابل ذکر است که اکثر عوامل تشکیل‌دهنده توکنومیکس یک رمزارز معمولاً در وب‌سایت‌هایی مانند CoinMarketCap و CoinGecko یافت می‌شوند، اما برای اطمینان پیدا کردن از همه‌ آن‌ها باید حتما وایت‌پیپر این پروژه‌ها را نیز مطالعه و بررسی کنید.

1_تخصیص و توزیع توکن‌ها:

یکی از مهم‌ترین معیارها نحوه توزیع توکن‌ها (Allocation and Distribution of Tokens) است. قبل از سرمایه‌گذاری حتما بررسی کنید که توزیع توکن‌ها چگونه است. دو روش اساسی برای توزیع توکن‌ها وجود دارد. اول این توکن‌ها به‌صورت عادلانه تقسیم‌بندی (Fair launch) می‌شوند و روش دوم این است که تمامی توکن‌ها از قبل استخراج شده‌اند یا در اصطلاح Premined Token هستند. در ادامه هرکدام از این روش‌ها را توضیح خواهیم داد.

توزیع توکن‌ها به روش Fair Launch:

در این روش، توکن‌ها به‌صورت عادلانه توسط اعضا جامعه یک ارز دیجیتال استخراج می‌شوند و اعضا جامعه، مالکیت و حق مدیریت شبکه را در دست دارند. هیچ دسترسی اولیه‌ای به توکن‌ها یا تخصیصات خصوصی (Private Allocations) قبل از عمومی شدن آن‌ها وجود ندارد. بیت‌کوین، Dogecoin و YFI نمونه‌های خوبی از توزیع و تخصیص رمزارزها به این روش هستند.

توزیع توکن‌ها به روش از پیش استخراج‌شده یا Premined Tokens: برخلاف روش راه‌اندازی عادلانه یا Fair Launch، در این روش بخشی از توکن‌های مربوط به یک ارز دیجیتال از قبل استخراج شده‌اند و قبل از این برای فروش و عرضه عمومی قرار بگیرند در اختیار بعضی از آدرس‌های خاص (مانند توسعه‌دهندگان پروژه، سرمایه‌گذاران اولیه و بعضی از اعضای تیم پروژه) قرار می‌گیرند و به آن‌ها تخصیص پیدا می‌کنند. بسیاری از پروژه‌های با همین روش اقدام به توزیع توکن‌های خود کرده‌اند. پروژه‌هایی مانند ریپل از این روش استفاده کرده‌اند. 

امروزه اکثر پروژه‌های موجود در دنیای ارزهای دیجیتال دارای توکن‌های از پیش استخراج‌ شده هستند، بنابراین این موضوع نمی‌تواند جای نگرانی در تحلیل و بررسی داشته باشد. اما مهم است که دقت کنید که آیا کیف پولی وجود دارد که درصد قابل توجهی از توکن‌های در گردش را در خود ذخیره کرده است یا خیر. زیرا این موضوع می‌تواند نشانه این باشد که یکی از نهنگ‌های بازار قصد دارد توکن‌های خود را دامپ کرده و باعث کاهش شدید قیمت‌ها شود.

از سوی دیگر، اگر پروژه موردنظر، توکن های خود را تا آن‌جا که ممکن است بین تعداد بیشتری از سرمایه‌گذاران و خریداران توزیع می‌کند، این می‌تواند نشانه مثبتی باشد که پروژه واقعا دارای ارزش ذاتی بالایی است و توسعه‌دهندگان آن تنها به فکر پیشرفت و افزایش بهره‌وری پروژه هستند.

2_عرضه توکن (Token Supply): 

یکی از مهم‌ترین مولفه‌های اقتصاد توکن‌ها، عرضه آن‌ها است. به‌طور کلی سه‌ نوع عرضه (Supply) برای توکن‌های یک پروژه در نظر گرفته می‌شود. مثلا در وب‌سایت کوین مارکت‌کپ می‌توانید هرکدام از این عرضه‌ها را مشاهده کنید. این سه نوع عرضه عبارتند از عرضه در گردش (Circulating Supply)، عرضه کلی (Total Supply) و حداکثر عرضه (Max Supply). در ادامه هرکدام از این عرضه‌ها را تعریف خواهیم کرد.

عرضه در گردش:

عرضه درگردش (Circulating Supply) عبارت است از تعداد کل توکن‌هایی از یک پروژه که از اول پیدایش پروژه تا زمان حال، در بازار توزیع شده است. دقت داشته باشید که تعداد کل توکن‌هایی موجود از یک پروژه، ممکن است برابر با عرضه در گردش نباشد، زیرا در هر پروژه تعدادی از توکن‌ها سوخته می‌شوند و دیگر در چرخه بازار وجود ندارند.

عرضه کلی:

عرضه کلی (Total Supply) عبارت است از تعداد توکن‌هایی که در حال حاضر در چرخه بازار وجود دارند و سوخته نشده‌اند. برای محاسبه دقیق تعداد توکن‌هایی که در بازار وجود دارند، بهتر است از معیار عرضه کلی یا Total Supply استفاده کنیم.

حداکثر عرضه:

حداکثر عرضه (Max Supply) عبارت است از حداکثر تعداد توکن‌هایی از یک ارز دیجیتال که در نهایت تولید و ساخته خواهند شد. برای مثال حداکثر عرضه بیت‌کوین برابر است با 21 میلیون واحد از این ارز دیجیتال. حداکثر عرضه هر پروژه در وایت‌پیپر آن پروژه توضیح داده می‌شود. لازم به ذکر است که بعضی از پروژه‌ها دارای حداکثر عرضه نیستند و همچنین Max Supply می‌تواند در طول زمان تغییر کند.

برای تحلیل معیار عرضه باید موارد خاصی را در نظر بگیرید. مثلا اگر متوجه شدید که عرضه در گردش یک توکن خاص به‌طور مرتب توسط توسعه‌دهندگان آن پروژه در طول زمان افزایش می‌یابد است‌، می توانید نتیجه بگیرید که ارزش این توکن در آینده افزایش پیدا خواهد کرد و این یک نشانه مثبت است. از طرفی اگر تعداد توکن‌های خیلی زیادی به صورت مرتب ئ غیرعادی افزایش پیدا کند، این موضوع می‌تواند نشانه‌ای از عرضه منفی باشد و باعث کاهش ارزش توکن‌ها شود.

3_ارزش بازار (Market Capitalization): 

یکی دیگر از مهم‌ترین معیارهایی که در تحلیل ارزش بازار باید در نظر گرفت ارزش بازار یا Market Cap است. برای ارزش بازار مقاله‌ای جدا نوشته شده است که می‌توانید برای درک دقیق آن را مطالعه کنید. به‌طور مختصر ارزش بازار یک ارز دیجیتال عبارت است از ارزش کل‌ توکن‌های در گردش یک پروژه. یا به‌عبارتی، مارکت‌کپ نشان‌دهنده ارزش کلی سرمایه‌گذاری‌هایی است که تا به‌حال در یک پروژه انجام شده است. همچنین معیار دیگری نیز وجود دارد به نام ارزش بازار رقیق‌شده یا Diluted Marketcap که نشان‌دهنده ارزش بازار یک پروژه در زمانی است که تعداد کل توکن‌های آن یا حداکثر عرضه (Max Supply) در بازار وجود داشته باشد. این معیار نیز می‌تواند دید کلی از آینده یک پروژه به شما بدهد و می‌توانید آن را با سایر پروژه‌های موجود در بازار مقایسه کنید. 

به‌طور کلی، در صورتی که تعداد توکن‌های در گردش یک پروژه کم باشد و  در عین‌حال دارای مارکت‌کپ بزرگتری باشد، می‌توانیم نتیجه‌ بگیریم که در آینده توکن‌های این پروژه از ارزش بالاتری برخوردار خواهند بود.

مدل توکن (Token Model): 

مدل توکن نحوه توزیع، استفاده و اهداف یک توکن در اکوسیستم یک پروژه دیجیتال را توضیح می‌دهد. توکن‌ها از لحاظ مدل استفاده و توزیع انواع مختلفی دارند و بسته به مدل آن‌ها، سیستم ارزش‌گذاری آن‌ها نیز متفاوت است. در واقع مدل یک توکن نشان‌دهنده اقتصاد توکن‌ها در یک پروژه بلاک‌چین است و جزئیات این‌که یک توکن توسط چه کسانی و چگونه استفاده می‌شود در مدل توکن آورده می‌شود.

توکن‌ها از لحاظ مدل توزیع (Distribution Model) دارای دو نوع هستند: تورمی (Inflationary) و غیرتورمی یا کاهشی (Deflationary).

توکن‌های تورمی (Inflationary):

توکن‌هایی که دارای مدل تورمی هستند، دارای حداکثر عرضه (Max Supply) نیستند و تعداد آن‌ها می‌تواند بدون محدودیت افزایش پیدا کند و هیچ سقفی برای تعداد توکن‌های در گردش (Circulating Supply) آن وجود ندارد. دقیقا مانند ارزهای فیات که هیچ سقفی برای میزان عرضه آن‌ها وجود ندارد. اکثر پروژه‌هایی که بر اساس مکانیزم توافقی اثبات سهام (Proof of Stake) کار می‌کنند، دارای میزانی برای حداکثر عرضه نیستند. یکی از معروف‌ترین پروژه‌های تورمی اتریوم است.

توکن‌های غیرتورمی (Deflationary):

برخلاف توکن‌های تورمی، توکن‌های غیرتورمی دارای سقفی برای حداکثر عرضه (Max Supply) هستند و تعداد کل توکن‌های در گردش (Circulating Supply) آن‌ها محدود است. معروف‌ترین آن‌ها بیت‌کوین است که حداکثر تعدادی از بیت‌کوین که می‌تواند تولید شود برابر با 21 میلیون واجد بیت‌کوین است.

همچنین استفاده از توکن یا Utility نیز آن را به مدل‌های مختلفی تقسیم‌بندی می‌کند. مثلا بعضی از توکن‌ها به صورت مستقیم در اکوسیستم یک پروژه مورد استفاده قرار می‌گیرند که به آن‌ها Utility Token یا توکن‌های کابردی گفته می‌شود. بعضی از توکن‌ها می‌توانند به دارندگان خود حقوق مدیریتی در شبکه بدهند که به‌ آن‌ها توکن‌های حاکمیتی یا Governance Tokens گفته می‌شود. افرادی که این توکن‌ها را داشته باشند، می‌توانند در تصمیم‌گیری برای موارد مختلف در اکوسیستم شبکه، شرکت کنند و رای دهند. همچنین بعضی از توکن‌ها دارای کاربردهای دوگانه هستند. مثلا در سیستم‌ استیبل‌کوین‌های غیرمتمرکز (Decentralized Stablecoins)، برای تنظیم قیمت کوین‌هایی که دارای قیمت ثابت هستند از یک مکانیزم خاصی استفاده می‌شود. مثلا توکن MKR هم برای تنظیم قیمت کوین DAI استفاده می‌شود و هم در اکوسیستم و پلت‌فرم Maker دارای کاربرد است. بنابراین این توکن دارای کاربرد دوگانه است. مثال دیگری از این قبیل را می‌توان توکن‌هایTerra  و LUNa نام برد.

کاربرد توکنمیکس

کاربرد توکنمیکس در تحلیل و بررسی اهداف قیمتی یک رمزارز در آینده

یکی از مهم‌ترین کاربردهای توکنمیکس در تشخیص اهداف قیمتی یک توکن در آینده است. حتما شما هم در بسیاری از تحلیل‌ها شنیده‌اید که قیمت یک کوین در آینده به عدد X می‌رسد ولی این اعداد و پیش‌بینی‌ها در واقعیت هرگز اتفاق نمی‌افتند. مثلا فرض کنید که تعداد توکن‌های در گردش یک ارز دیجیتال برابر است با 100 میلیارد واحد. حالا این سوال پیش می‌آید که با چنین تعدادی آیا ممکن است که ارزش این توکن در آینده رشد خیلی زیادی داشته باشد؟ هر یک دلار افزایش در قیمت هر توکن، برابر است با ورود 100 میلیارد دلار پول به این رمزارز و این حجم پول بسیار زیادی است. بنابراین برای بررسی اهداف قیمتی یک دارایی باید کاربردها و معیارهای مربوط به عرضه آن را در نظر بگیرید.

سخن آخر

در این مقاله سعی کردیم تا عوامل مختلفی که با ارزش‌گذاری و اقتصاد توکن‌ها در ارتباط هستند را معرفی و بررسی کنیم. اما باید دقت داشته باشید که اقتصاد توکن‌ها، تنها بخشی از تحلیل بنیادی یک پروژه است و برای تحلیل کامل‌تر باید سایر عوامل را در نظر بگیرید. تحلیل اقتصاد توکن‌‌ها یک دید کلی برای ارزش‌گذاری یک پروژه و چشم‌اندازهای آن برای شما فراهم می‌کند و بستر اولیه‌ای برای تحلیل برای شما ایجاد می‌کند. پس از بررسی توکنمیکس باید سایر عوامل مانند فناوری‌های پروژه، اعضای تیم و سایر عوامل را تحلیل کنید و در نهایت برای سرمایه‌گذاری در یک پروژه تصمیم‌گیری کنید.